Wat zijn de regels voor toegang tot genetische bronnen in Nederland?

De Nederlandse overheid stelt in haar beleidsnota Bronnen van ons bestaan – Behoud en duurzaam gebruik van genetische diversiteit (2002) dat het niet noodzakelijk is om haar soevereiniteit ten aanzien van de toegang tot in Nederland voorkomende genetische bronnen te verankeren in nationale wetgeving. De wetgeving ter uitvoering van het Nagoya Protocol in Nederland, de Wet implementatie Nagoya Protocol, bevat geen voorschriften met betrekking tot de toegang tot genetische bronnen in Nederland. Dit betekent dat u geen voorafgaande geïnformeerde toestemming (PIC) nodig heeft om genetische bronnen in Nederland te verkrijgen. Het is niet verplicht om een zorgvuldigheidsverklaring in te dienen voor genetische bronnen die in Nederland zijn verkregen.

In sommige gevallen is de toegang tot in situ genetische bronnen echter wel onderworpen aan andere regelgeving, bijvoorbeeld op het gebied van natuurbescherming en behoud van biodiversiteit, en/of aan fytosanitaire en veterinaire regelgeving. Ook kunnen er regels van toepassing zijn op het gebied van milieueffecten. Genetische bronnen op boerderijen of in tuinen zijn particulier bezit, en daarom is toestemming van de eigenaar nodig om deze bronnen, in welke vorm dan ook, te verplaatsen. Collectiehouders mogen voorwaarden stellen (bijvoorbeeld in de vorm van een Overeenkomst inzake overdracht van materiaal (Material Transfer Agreement, MTA), die vaak afhankelijk zijn van de voorwaarden waaronder de collecties het materiaal verkregen hebben.

De regels voor toegang en verdeling van voordelen (Access and Benefit-Sharing, ABS) gelden voor alle gebruikers van genetische bronnen in Nederland. Deze regels komen voort uit de CBD, het Nagoya Protocol, het ITPGRFA en het PIP-Kader. Het Nagoya Protocol wordt uitgevoerd via Verordening (EU) Nr. 511/2014 en in nationale wetgeving van de EU-lidstaten. In Nederland wordt het Nagoya Protocol uitgevoerd door de Wet implementatie Nagoya Protocol.

De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit is aangewezen als toezichthouder op de naleving van Verordening (EU) 511/2014 door gebruikers in Nederland. Verdere informatie over naleving en inspecties is te vinden op de website van de NVWA.